Domniemana płyta nagrobna Agnieszki i
Henryka I Jaworskiego w ratuszu lwóweckim.
Henryk I Jaworski
Urodził się gdzieś między 1292 i 1296 rokiem, jako trzeci wedle starszeństwa syn księcia Bolka I Srogiego i księżnej Beatrycze. Po śmierci ojca (1301 r.) był jeszcze małoletni, więc opiekę prawną nad nim i braćmi przejęła matka oraz jej brat, margrabia brandenburski Hermann. W 1307 roku
razem z bratem Bernardem został formalnym współrządcą księstwa. Od 1312
roku samodzielnie władał dzielnicą jaworską. Henryk, podobnie jak
ojciec, starał się utrzymać niezależność księstwa od Czech. Związał się z
przywódcami opozycji antyluksemburskiej: Henrykiem z Lipy oraz królową
Czech i Polski Ryksą Elżbietą (córką polskiego króla Przemysła II). W
1316 roku przez małżeństwo z Agnieszką, jedyną córką Ryksy, Henryk
niespodziewanie stał się potencjalnym kandydatem do
korony czeskiej. Wkrótce po ślubie wojska księcia jaworskiego zajęły
Hradec Kralove, z którego atakowały później oddziały króla czeskiego
Jana Luksemburskiego. Dalsze wypadki potoczyły się
jednak niekorzystnie dla Henryka. W 1318 roku dzięki mediacji Ludwika
Bawarskiego doszło do porozumienia. Henryk stracił wtedy Hradec Kralove.
W 1319 roku po śmierci ostatniego margrabiego brandenburskiego
z dynastii askańskiej Waldemara Wielkiego książę jaworski wystąpił jako
najbliższy krewny (po matce) z pretensjami o wschodnie Łużyce ze
Zgorzelcem, które zajął zbrojnie. Aneksję tę usankcjonował Ludwik
Bawarski. Najwyraźniej jednak jaworskie rządy nie przypadły do gustu
Łużyczanom, skoro dziesięć lat później wystąpili do Ludwika z prośbą o
przyłączenie ich dzielnicy do Czech.
Na mocy zawartego wówczas układu Henryk otrzymał od króla Jana w
dożywotnie władania Hradec Kralove i Trutnov, zatrzymując przy tym
Żytawę (obecne Zittau), Lubań i Przewóz. Te trzy miejscowości
w 1337 roku oddał Luksemburczykowi za dożywotnie władanie księstwem
głogowskim. W tym samym roku otrzymał jeszcze w zastaw Kąty Wrocławskie.
W ten sposób Henryk stał najpotężniejszym ze śląskich Piastów.
Niestety,
nie doczekał się dziedzica z małżeństwa z Agnieszką. Aby zapewnić
księstwu niezależną od Czech sukcesję, książę jaworski zawarł układ o
przeżycie ze swoim bratankiem, księciem świdnickim Bolkiem II Małym.
Czym
zapisała się w Jaworze epoka Henryka I? Zaczęła się fatalnie, od
epidemii dżumy w 1316 roku. Według Fischera w mieście zostało po niej
zaledwie 36 rodzin. Kolejna dekada przyniosła dwa bardzo ważne
przywileje. W 1326 roku Jawor otrzymał Prawo Mili - w utworzonym w ten
sposób okręgu, obejmującym w sumie 35 wsi, mieszczanie posiadali odtąd monopol na handel, rzemiosło i piwowarstwo. Trzy lata później książę
Henryk I nadał miastu przywilej Prawa Składu - wszyscy kupcy
przejeżdżający przez Jawor musieli odtąd wystawiać swoje towary na
sprzedaż (według kroniki Fischera prawo składu dotyczyło jedynie soli).
Było to prawo częściowe, obowiązujące jedynie przez określoną ilość dni w
roku. Jawor otrzymał
także prawo wolnego handlu solą w obwodzie miejskim. Dzięki tym
przywilejom znacząco rozwinęło się jaworskie rzemiosło. Właśnie z
drugiej dekady XIV wieku pochodzą pierwsze informacje o cechach
piekarzy, rzeźników i szewców. Miasto wzbogaciło się na tyle, że ok.
1330 roku (najprawdopodobniej) ukończono budowę kościoła św. Marcina. W
1331 roku jaworscy mieszczanie otrzymali prawo zakupu ziemi w okręgu miejskim, a w 1336 roku prawo budowy jatek mięsnych.
Rządy
Henryka I były dla Jawora epoką spokoju i rozwoju. Książę jaworski
zmarł w 1346 roku. Jak pokazały następne lata, Bolko II Mały okazał się
jego godnym następcą.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz